Związek z podstawą programową
Zagadnienia związane z wolontariatem, samorządnością uczniowską czy projektem społecznym znajdą swoje odzwierciedlenie w podstawie programowej, wpisując się przy tym w wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej.
- Samorząd uczniowski
- Projekt społeczny
- Wolontariat
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej
Kształcenie ogólne w szkole podstawowej ma na celu:
1) wprowadzenie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjających bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele); […]
11) kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz odpowiedzialności za zbiorowość”.„Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej to: […]
6) praca w zespole i społeczna aktywność;
7) aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju”.
„Kształcenie i wychowanie w szkole podstawowej sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich, patriotycznych i społecznych uczniów. Zadaniem szkoły jest wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej, przywiązania do historii i tradycji narodowych, przygotowanie i zachęcanie do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat”.
„W zakresie społecznego obszaru rozwoju uczeń osiąga:
1) świadomość wartości uznanych przez środowisko domowe, szkolne, lokalne i narodowe;
2) potrzebę aktywności społecznej opartej o te wartości;
3) potrzebę i umiejętność identyfikowania się z grupami społecznymi, które dziecko reprezentuje, nazywania tych grup i ich charakterystycznych cech; […]
5) umiejętność tworzenia relacji, współdziałania, współpracy oraz samodzielnej organizacji pracy w małych grupach, w tym organizacji pracy przy wykorzystaniu technologii;
6) umiejętność samodzielnego wyrażania swoich oczekiwań i potrzeb społecznych” (I etap edukacyjny: klasy I–III – edukacja wczesnoszkolna).„Uczeń: 1) wyjaśnia podstawowe prawidłowości życia społecznego, w tym funkcjonowania grup społecznych oraz społeczności lokalnej i regionalnej oraz wspólnoty etnicznej i państwowej; […] 3) wyjaśnia znaczenie aktywności obywatelskiej” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Wiedza o społeczeństwie, Cele kształcenia – wymagania ogólne, I. Wiedza i rozumienie).„Uczeń: 1) rozpoznaje własne potrzeby i potrzeby innych; […] 7) argumentuje zasadność postaw obywatelskich – m.in. odpowiedzialności, troski o dobro wspólne i tolerancji;
8) rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Wiedza o społeczeństwie, Cele kształcenia – wymagania ogólne, III. Rozumienie siebie oraz rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów).„Uczeń: 1) komunikuje się w sprawach życia społecznego, w tym publicznego, oraz dyskutuje i przedstawia własne argumenty w wybranych sprawach tego typu; 2) rozpoznaje przypadki wymagające postaw asertywnych; 3) współpracuje z innymi – dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich; 4) wykazuje konieczność współdziałania w życiu społecznym i wyjaśnia istotę samorządności” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Wiedza o społeczeństwie, Cele kształcenia – wymagania ogólne, IV. Komunikowanie i współdziałanie).„Uczeń: 1) podaje cnoty obywatelskie (odpowiedzialność, troska o dobro wspólne, aktywność, przedsiębiorczość, solidarność, roztropność, tolerancja, odwaga cywilna); wykazuje, odwołując się do działań wybitnych Polaków, znaczenie ich urzeczywistnienia dla pożytku publicznego; 2) przedstawia cele i formy działań organizacji pozarządowych aktywnych w społeczności lokalnej i regionie; wykazuje, że działalność tego typu prowadzi do realizacji różnorodnych potrzeb; 3) przedstawia cele i przykłady działania organizacji społecznych skupiających młodych ludzi w Polsce; wyjaśnia ideę wolontariatu i przedstawia formy działalności wolontariuszy; 4) przedstawia formy wpływania obywateli na decyzje władz samorządowych, przykłady realizacji lokalnych inicjatyw mieszkańców finansowanych z budżetów obywatelskich oraz przedsięwzięć podejmowanych przez młodzieżowe rady gminy/miasta” (II etap edukacyjny: klasy 67 IV–VIII, Wiedza o społeczeństwie.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe, IX.
Udział obywateli w życiu publicznym – społeczeństwo obywatelskie).„Nadrzędnemu celowi kształcenia w zakresie wiedzy o społeczeństwie – kształtowaniu postaw obywatelskich i prowspólnotowych – sprzyjać ma nabywanie wiedzy i rozwijanie umiejętności dotyczących kolejnych kręgów środowiskowych, z którymi styka się uczeń: od rodziny i szkoły przez wspólnotę lokalną i regionalną, aż do wspólnoty narodowej, państwowej i międzynarodowej. Kształcenie to ma umożliwiać rozwój umiejętności refleksyjnej obserwacji otaczającej rzeczywistości społecznej, w tym życia publicznego. Konieczna jest taka realizacja treści nauczania, aby uczniowie rozumieli przydatność poszczególnych zagadnień w codziennym życiu człowieka – członka poszczególnych grup i wspólnot społecznych. Sprzyjać to ma rozwojowi umiejętności rozpoznawania i rozwiązywania prostych problemów w życiu społecznym” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Wiedza o społeczeństwie, Warunki i sposób realizacji).„Uczeń: […] 7) bierze udział w życiu społecznym przez: wolontariat, stowarzyszenia, grupy nieformalne i aktywność indywidualną; ujawnia wrażliwość na osoby potrzebujące pomocy i zna konkretne sposoby jej udzielania” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Wychowanie do życia w rodzinie, Cele kształcenia – wymagania ogólne, VI. Postawy).„Uczeń: […] 7) wyjaśnia, co to znaczy, że klasa jest dobrem wspólnym; […]
20) objaśnia, czym jest szacunek, przyjaźń, życzliwość, altruizm, troska, bezinteresowność, wolontariat, koleżeństwo, wdzięczność, współczucie, empatia, zaufanie, nietykalność osobista, tolerancja, dobro wspólne, naród, pluralizm, współdziałanie, sprawiedliwość, praworządność, solidarność, patriotyzm, bohaterstwo, wolność polityczna” (II etap edukacyjny: klasy IV–VIII, Etyka, Treści nauczania – wymagania szczegółowe, II. Człowiek wobec innych ludzi).
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego: „Kreowanie […] sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko war-tości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikają-cych z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju” (Zadania przedszkola, 13). „Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole: […]
5) ocenia swoje zachowanie w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych; przyjmuje, respektuje i tworzy zasady zabawy w grupie, współdzia-ła z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych, podczas odpoczynku; […]
8) obdarza uwagą inne dzieci i osoby dorosłe;
9) komunikuje się z dziećmi i osobami dorosłymi, wykorzystując komunikaty werbalne i pozawerbalne; wyraża swoje oczekiwania społeczne wobec innego dziecka, grupy” (Osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego, III. Społeczny obszar rozwoju dziecka).
Szkoła podstawowa
Zadaniem szkoły podstawowej jest wprowadzenie uczniów w świat literatury, ugruntowanie ich zainteresowań czytelniczych oraz wyposażenie w kompetencje czytelnicze potrzebne do krytycznego odbioru utworów literackich i innych tekstów kultury. Szkoła podejmuje działania mające na celu rozbudzenie u uczniów zamiłowania do czytania oraz działania sprzyjające zwiększeniu aktywności czytelniczej uczniów, kształtuje postawę dojrzałego i odpowiedzialnego czytelnika, przygotowanego do otwartego dialogu z dziełem literackim. W procesie kształcenia i wychowania wskazuje rolę biblioteki (szkolnej, publicznej, naukowej i in.) oraz zachęca do podejmowania indywidualnych prób twórczych.
Szkoła ponadpostawowa
Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w liceum ogólnokształcącym i technikum należą:
2) czytanie – umiejętność łącząca zarówno rozumienie sensów, jak i znaczeń symbolicznych wypowiedzi; kluczowa umiejętność lingwistyczna i psychologiczna prowadząca do rozwoju osobowego, aktywnego uczestnictwa we wspólnocie, przekazywania doświadczeń między pokoleniami;
Duże znaczenie dla rozwoju młodego człowieka oraz jego sukcesów w dorosłym życiu ma nabywanie kompetencji społecznych takich jak komunikacja i współpraca w grupie, w tym w środowiskach wirtualnych, udział w projektach zespołowych lub indywidualnych oraz organizacja i zarządzanie projektami.
Zastosowanie metody projektu, oprócz wspierania w nabywaniu wspomnianych wyżej kompetencji, pomaga również rozwijać u uczniów przedsiębiorczość i kreatywność oraz umożliwia stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych.
Metoda projektu zakłada znaczną samodzielność i odpowiedzialność uczestników, co stwarza uczniom warunki do indywidualnego kierowania procesem uczenia się. Wspiera integrację zespołu klasowego, w którym uczniowie, dzięki pracy w grupie, uczą się rozwiązywania problemów, aktywnego słuchania, skutecznego komunikowania się, a także wzmacniają poczucie własnej wartości. Metoda projektu wdraża uczniów do planowania oraz organizowania pracy, a także dokonywania samooceny. Projekty swoim zakresem mogą obejmować jeden lub więcej przedmiotów. Pozwalają na współdziałanie szkoły ze środowiskiem lokalnym oraz na zaangażowanie rodziców uczniów.
Szkoła ponadpodstawowa
Duże znaczenie dla rozwoju młodego człowieka oraz jego sukcesów w dorosłym życiu ma nabywanie kompetencji społecznych, takich jak: komunikacja i współpraca w grupie, w tym w środowiskach wirtualnych, udział w projektach zespołowych lub indywidualnych oraz organizacja i zarządzanie projektami. (…)
Zastosowanie metody projektu, oprócz wspierania w nabywaniu opisanych wyżej kompetencji, pomaga również rozwijać u uczniów przedsiębiorczość i kreatywność oraz umożliwia stosowanie w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych.
poziom IV-VII:
- ogólne cele kształcenia:
- 1. wprowadzanie uczniów w świat wartości, w tym ofiarności, współpracy, solidarności, altruizmu, patriotyzmu i szacunku dla tradycji, wskazywanie wzorców postępowania i budowanie relacji społecznych, sprzyjające ich bezpiecznemu rozwojowi ucznia (rodzina, przyjaciele); 4. rozwijanie kompetencji, takich jak: kreatywność, innowacyjność i przedsiębiorczość;11. kształtowanie postawy otwartej wobec świata i innych ludzi, aktywności w życiu społecznym oraz odpowiedzialności za zbiorowość;
- umiejętności: 6. praca w zespole i społeczna aktywność; 7. aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju.
analiza przedmiotowa – WOS:
- wymagania ogólne:
- treści nauczania:
- I Wiedza i rozumienie. Uczeń:3. wyjaśnia znaczenie aktywności obywatelskiej;
- III Rozumienie siebie oraz rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów. Uczeń:1. rozpoznaje własne potrzeby i potrzeby innych; 5. powiększa treść własnej tożsamości lokalnej, regionalnej, etnicznej i obywatelskiej; 7. argumentuje zasadność postaw obywatelskich – m.in. odpowiedzialności, troski o dobro wspólne i tolerancji;
cz IV. Komunikowanie i współdziałanie.
Uczeń:1. komunikuje się w sprawach życia społecznego, w tym publicznego, oraz dyskutuje i przedstawia własne argumenty w wybranych sprawach tego typu;
3. współpracuje z innymi – dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich;
4. wykazuje konieczność współdziałania w życiu społecznym i wyjaśnia istotę samorządności;