Artykuł
Tym razem pomoce, które możesz wykonać sama lub sam, przedstawiam materiały do wydrukowania i wykorzystania. Tak, jak przy pomocach z Wydawnictwa Centrum Edukacji Obywatelskiej najważniejsze jest pytanie: Po co ja je używam, co chce osiągnąć dzięki nim?
Bez odpowiedzi na te pytania wszelkie pomoce schodzą do rangi gadżetów i nie mają wpływu na nauczanie i uczenia się uczniów.
Na dole strony znajdują się materiały do pobrania.
Zakładka
Zacznijmy od zakładki, którą nauczyciel może używać jako zakładkę do książki lub do powieszenia na ścianie, aby przypominała o strategiach oceniania kształtującego, o refleksji uczniowskiej i o użytecznych zdaniach podsumowujących.
Można rzucać kostką i w ten sposób wybierać dla uczniów zdanie podsumowujące. To zapewnia, że stale nie używamy takich samych zdań do dokończenia.
Dlaczego zakładka?
Po pierwsze strategie oceniania kształtującego, mogą być znane i widoczne dla nauczyciela i uczniów, co daje nadzieję, że zostaną powoli wprowadzone do nauczania. Przyjęło się myśleć, że strategie są dla nauczyciela, ale tak samo istotne jest, aby uczniowie je znali i przez to rozumieli poczynania nauczyciela.
Strategie dla ucznia mogą wyglądać tak:
- Znam cele i kryteria sukcesu (do lekcji, zadania edukacyjnego i sprawdzianu)
- W klasie organizowane są dyskusje, możemy zadawać pytania i przekazywać nauczycielowi informację, jak chcielibyśmy być nauczani.
- Otrzymuję do swojej pracy informację zwrotną, która pomaga mi dokonywać postępy.
- Pracujemy w parach i grupach i korzystamy wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności.
- Jestem na drodze, aby być autorem procesu mojego uczenia się.
Po drugie, zdania podsumowujące są łatwą techniką animowania refleksji uczniowskiej, która jest niezbędna w procesie uczenia się. Warto mieć podpowiedzi takich zdań.
Kalendarz – Czego się nauczyłam/em?
Niezwykle ważna w procesie uczenia się jest refleksja uczniowska. W kalendarzu proponujemy refleksję podsumowującą. Pod koniec miesiąca razem z uczniami można zastanowić się, czego się przez miesiąc nauczyliśmy. Najlepiej, jeśli zbiegnie się to z końcem jakiegoś tematu. Uczniowie mogą wpisać w kalendarz, to czego się nauczyli, daje to im świadomość, że się nauczyli, nadaje sens uczeniu się i stanowi powtórkę. Jest to blisko idei profesora Johna Hattiego, który propaguje – „widoczne uczenie się”. Początkiem wprowadzania tej idei do nauczania jest uświadomienie uczniom, że się uczą, że ich czas spędzony w szkole ma sens.
Można powiesić kalendarz na ścianie i pod koniec tematu wpisywać w niego – to czego się nauczyliśmy. Można użyć przedstawionego poniżej schematu z obrazkami, ale można też polecić uczniom zrobienie mapy myślowej na dużym papierze lub samemu wykonać rysunki związane z tematem.
Kilka pomysłów, jak można kalendarz wykorzystać:
- Wieszamy kartkę z kalendarza na ścianie i na koniec miesiąca (bądź po skończeniu jakiegoś działu) razem z uczniami robimy powtórzenie pt. Czego się nauczyliśmy? Dzięki takiemu podsumowaniu uczniowie uświadamiają sobie, czego się nauczyli i lepiej mogą przygotować się do sprawdzianu.
- Wieszamy kartkę z kalendarza na ścianie i przed sprawdzianem razem z uczniami wpisujemy kryteria sukcesu (nacobezu) do sprawdzianu. Dzięki temu uczniowie wiedzą, jak powinni się przygotować do sprawdzianu i jakie są wobec nich oczekiwania.
- Wieszamy kartkę z kalendarza na ścianie i na niej zapisujemy terminy sprawdzianów lub treść prac domowych. Dzięki tym zapisom, uczniowie wiedzą kiedy są terminy sprawdzianów i jaka jest treść i termin wykonania pracy domowej.
- Wieszamy kartkę z kalendarza na ścianie i razem z uczniami przedyskutowujemy, co oznaczają hasła napisane na obrazkach. Daje to szansę na uwspólnianie myślenia o OK zeszycie i buduje partnerstwo pomiędzy nauczycielem i uczniami.
- Wieszamy kartkę z kalendarza na ścianie i w oznaczonym terminie prosimy uczniów o zapisanie (anonimowo), jak chcieliby, aby nauczyciel ich uczył – RADY DLA NAUCZYCIELA. Dzięki temu nauczyciel może dowiedzieć się, co warto zmienić w jego nauczaniu i jak uczniowie najlepiej się uczą.
Na pewno sami znajdziecie jeszcze inne sposoby wykorzystania tego materiału. Poszczególne kartki trzeba drukować w odpowiednim czasie/miesiącu, najlepiej na sztywniejszym papierze i w kolorze.
Poniżej jedna z kartek kalendarza.
Pojęcie
Pomoc służy do wprowadzanie w nauczaniu nowego pojęcia.
W miejscu pojęcie uczeń wpisuje nazwę pojęcia, w lewej części podaje przykłady na to pojęcie, a w prawej – kontrprzykłady, czyli coś, co nie spełnia warunków na to pojęcie (niekoniecznie przeciwieństwo).
Po podaniu i skonsultowaniu przykładów i kontrprzykładów w klasie z innymi uczniami, każdy uczeń pisze własną definicję określającą dane pojęcie.
Np. 1
Pojęcie: liczby pierwsze
Przykłady: 3, 17, 19 23, 57
Kontrprzykłady: 2, 10, 72, 55
- 2
Pojęcie: Samożywność
Przykłady: fotosynteza, rośliny, chemosynteza, sinice, jemioła, rosiczka
Kontrprzykłady: grzyby, samodzielne przygotowanie posiłków, wirusy, łuskiewnik różowy
- 3
Pojęcie: Oparzenia chemiczne
Przykłady: kwasy, zasady, kret, domestos, akumulator, neutralizacja wodą
Kontrprzykłady: neutralizacja kwasu zasadą, neutralizacja zasady kwasem, wrzątek, promieniowanie UV
Pomoc ta pozwala uczniom na samodzielne zdefiniowanie nowego pojęcia. Dzięki temu uczeń lepiej je zapamiętuje i rozumie.
Mamo i Tato
Pomoc przeznaczona dla rodziców dzieci młodszych. Jeśli ją omówimy z rodzicami i przekażemy im kartkę z wydrukiem, to zwiększamy szanse na lepszą komunikację uczniów z ich rodzicami.
Karty dymkowe
W kursie OK zeszyt zaproponowaliśmy nauczycielom stosowanie wklejek. Każda z nich ma jakiś cel związany z jej wypełnieniem. Samych nas zadziwiło, że karty z rysunkami cieszą się takim powodzeniem u uczniów, znacznie większym niż polecenie napisania czegoś na kartce bez rysunku. Możecie potraktować karty dymkowe, jako inspirację do stworzenia własnych.
Karty można pobrać i wydrukować pod linkami zamieszczonymi pod opisami.
- Karty „Początek, Koniec i Potrzeby”
To rysunki postaci z dymkami do uzupełnienia, uczniowie mają za zadanie dokończyć zdania, np.: „Wiem …”; „Chce się dowiedzieć …”; „Aby się tego nauczyć, potrzebuję …”;, „Myślę, że …” ; „Chcę zapytać …”; „Chcielibyśmy, aby podczas lekcji…”
Chodzi o to, aby zapytać uczniów o:
- ich potrzeby – „Chcielibyśmy, aby podczas lekcji…”, „Chcę się dowiedzieć …”; „Aby się tego nauczyć, potrzebuję …”;,
- to co już wiedzą na dany temat – „Wiem …”; „Myślę, że …”.
Na pewno coś już słyszeli albo tematyka jest o podobna do czegoś, co już znają, co się im kojarzy.
- o podsumowanie – „Chcę zapytać ..”; „Myślę, że …”
Podsumowanie ma skłonić uczniów do refleksji i samooceny oraz do określenia przyszłych potrzeb.
2. Karta „Kategorie”
Niezwykle efektywnym sposobem na uczenie się jest – kategoryzowanie. Może ono być stosowane zarówno na początku lekcji, gdy uczniowie dopiero poznają pojęcia, jak i w środku lekcji i na jej lekcji, gdy podsumowują temat. Kategoryzowanie można stosować dwojako:
- Nauczyciel sporządza listę zagadnień związanych z tematem oraz listę kategorii i
prosi uczniów o umieszczenie zagadnień w odpowiednich kategoriach. - Nauczyciel sporządza listę zagadnień związanych z tematem i prosi uczniów o wymyślenie kategorii, a następnie umieszczenie zagadnień w odpowiednich kategoriach.
Druga droga jest szczególnie przydatna przy podsumowaniu, gdyż angażuje uczniów w wymyślenie kategorii związanych z tematem.
3. Karta „Kieszeń, kosz i walizka”
Sposób na podsumowanie lekcji. Wiemy, jak ważne jest podsumowanie lekcji i refleksja ucznia – co było dla niego ważne. Na karcie znajdują się 3 obiekty:
• kieszeń – przyda mi się już teraz,
• walizka – myślę, że przyda mi się po pewnym czasie,
• kosz – myślę, że mi się nie przyda.
Uczniowie według swojego uznania wpisują zagadnienia w odpowiedni obiekt. Nauczyciel może zebrać karty od uczniów i przeanalizować ich opinie, aby dostosować nauczanie do ich potrzeb.
4. Karta „Podobieństwa i różnice”
Dobrym sposobem na nauczanie i uczenie się jest szukanie podobieństw i różnic pomiędzy pojęciami. Takie polecenie może być zastosowane na początku lekcji, gdy poszukujemy skojarzeń z nowym materiałem, ale też przy powtórzeniu, aby uświadomić czym się pojęcia różnią lub w czym są podobne. Ważne jest, aby to sami uczniowie wpisywali podobieństwa i różnice.
